ترمزها یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های خودرو هستند که در بحث امنیت کلیدی‌ترین قسمت یک ماشین محسوب می‌شوند. استفاده از ترمزها برای مدت طولانی یا استفاده از خودرو در مسیرهای پر پیچ‌وخم یا اصطلاحاً آفرودی باعث گرم شدن بیش از حد ترمزها می‌شود و این عامل باعث شیشه کردن دیسک ترمز می‌شود. این اصطلاح وقتی به کار می‌برند که گرم‌شدن ترمزها باعث ازدست دادن بخش کوچکی از آن یا کل قدرت ترمز می‌شود.
دلیل گرم شدن ترمزها استفاده از اصطکاک برای کاهش سرعت خودرو است که باعث گرما می‌شود. معمولاً به این فرایند آینه شدن دیسک ترمز می‌گویند. عوامل بیشتری در این فرایند تأثیر دارند که در ادامه درباره آن صحبت خواهیم کرد. درباره دیگر مشکلات دیسک در مطلب «از کجا بفهمیم دیسک ترمز خراب است» بخوانید.
چه زمانی آینه شدن دیسک ترمز اتفاق می‌افتد؟
سه نوع شیشه کردن دیسک ترمز وجود دارد که فقط برای ترمزهای دیسکی اتفاق می‌افتد. اگرچه انواع دیگری از ترمزها مانند ترمزهای درام نیز وجود دارد که دچار آیینه شدن دیسک می‌شوند. اما معمولاً در این نوع ترمز بیشتر است. در ادامه به بررسی عوامل این اتفاق خواهیم پرداخت.
گرم شدن بیش از حد لنت‌های ترمز
داغ شدن لنت ترمز یکی از مواردی است که در آینه شدن دیسک ترمز تاثیر می گذارد. پدها طوری ساخته شده‌اند که تا دمای مشخصی کار کنند. با گرم شدن، اثربخشی آنها افزایش می‌یابد؛ اما در صورتی که بالاتر از یک درجه حرارت مشخص باشند، شروع به تجزیه می‌کنند. اجزای موجود در آنها در دمای بالا ذوب می‌شوند و این امر دیسک ترمز را صاف و صیقلی می‌کند. با تجزیه شدن مواد لنت ترمز و تشکیل یک لایه میکروسکوپی در برابر لنت، اصطکاک کاهش پیدا می‌کند.
اگر این اتفاق برای لنت‌های شما افتاده باشد با سرد شدن، سطحی براق روی آنها تشکیل می‌دهند که لعاب نامیده می‌شوند. لعاب می‌تواند برای روتورهای ترمز (خود دیسک‌ها) نیز اتفاق بیفتد. معمولا احساس توانمندی در پدال ترمز اغلب بسیار ضعیف می‌شود و هرچقدر هم که پدال ترمز را محکم فشار دهید ممکن است متوجه شوید که نمی‌توانید نیروی کافی برای قفل کردن چرخ‌ها (فعال کردن سیستم ترمز ضد قفل) اعمال کنید.
اصطلاحاً خودروی شما در این شرایط دچار آیینه شدن دیسک ترمز شده است. در بعضی موارد، لنت‌ها را می‌توان سمباده زد تا آنها را به روال عادی بازگرداند. در مواردی سمباده جوابگو نیست. عمر مفید لنت ترمز تمام شده و تعویض لنت ترمز پیشنهاد می شود، برای اطلاعات بیشتر مقاله «علائم زمان تعویض لنت ترمز» را بخوانید.
عدم وجود بستر در لنت ترمز
پدهای جدید “سبز” هستند (به این معنی است که آنها هنوز در بستر قرار نگرفته‌اند یا سوخته نشده‌اند)؛ درحالی‌که هر سازنده دستورالعمل‌های خاص خود را برای بسترسازی در لنت‌ها دارد. معمولاً میزان شتاب دادن به ماشین از پیش تعریف شده و بر اساس همین شتاب قدرت ترمزها تنظیم می‌شود. بستر ضعیف در لنت ترمز به دلیل عدم هماهنگی شتاب و قدرت ترمز در توقف‌های مکرر به وجود می‌آید.
تأثیر داغ شدن روغن ترمز در آیینه شدن دیسک ترمز
فشار دادن پدال ترمز باعث می‌شود کالیپرهای ترمز با استفاده از مایع هیدرولیک، لنت‌ها را به دیسک ترمز فشار دهند. ازآنجا که روغن ترمز بخشی از کولیس است با گرم شدن کولیس، سیال نیز گرم می‌شود. اگر مایع خیلی داغ شود، حباب‌های کوچک هوا با جوشیدن شروع به تشکیل می‌کنند و مخلوطی از هوا و روغن تشکیل می‌شود که باعث نرم شدن پدال ترمز می‌شود و شما نمی‌توانید با قدرت مناسب ترمزگیری کنید.
اگر مایع به جوشیدن ادامه دهد در نهایت پدال ترمز بدون اینکه نیروی زیادی به لنت‌های ترمز وارد کند تا سطح زمین حرکت می‌کند و بدین صورت تمام قدرت ترمز را از دست خواهید داد.
روغن ترمز رطوبت را جذب می‌کند؛ به این معنی که در طول زمان آب وارد آن می‌شود. آب نقطه‌جوش کمتری نسبت به روغن ترمز دارد؛ بنابراین هر چه سیال قدیمی‌تر باشد احتمال جوشش بیشتر است که نهایتاً باعث آیینه شدن دیسک ترمز می‌شود. روغن ترمز خود را به‌موقع تعویض کنید و سرویس‌های دوره ماشین خود را در زمان مقتضی انجام دهید تا آسیب‌های احتمالی به دیسک ترمز جلوگیری کنید.
مقاله پیشنهادی: نازک شدن دیسک ترمز
ترمزها چگونه کار می‌کنند؟
دیسک‌های جلو تقریباً همیشه بزرگ‌تر از دیسک‌های عقب هستند؛ زیرا بار ترمز بیشتری را بر دوش می‌کشند و وزنی که روی آنها است به ترمز جلو منتقل می‌شود. فشار بیش از حد ترمز به چرخ‌های عقب می‌تواند باعث قفل شدن زود هنگام چرخ‌های عقب شود و شما را در یک چرخش از جاده خارج کند.
جلوگیری از آیینه شدن دیسک ترمز
بدیهی است که پیست مسابقه یا مسیرهای آفرودی جایی است که در آن شما مکرراً از حداکثر قدرت ترمز استفاده خواهید کرد. با این حال در جاده، موقعیت‌هایی وجود دارد که باید برای مدت طولانی و مکرراً ترمز را فشار دهید یا باید این توانایی را داشته باشید که سرعت وسیله نقلیه خود را برای مدت طولانی کاهش دهید.
به‌عنوان مثال، اگر در حال یدک کشیدن کاروان هستید یا وسیله نقلیه‌ای با بار سنگین دارید و در یک سراشیبی طولانی مانند پایین دامنه یک رشته کوه بزرگ رانندگی می‌کنید، فشار زیادی به ترمزها وارد خواهید کرد. برای کاهش فشار، به‌جای ترمزهای مکرر یک یا چند دنده را تغییر دهید تا دور موتور بیشتر شود. مطمئن شوید که سرعت خود را زود کم کرده‌اید؛ زیرا خودرویی که کندتر حرکت می‌کند انرژی بسیار کمتری برای توقف در هنگام ترمزگیری نیاز دارد. اطمینان حاصل کنید که روغن ترمز شما کیفیت مناسب دارد و لنت‌های شما در شرایط خوبی هستند.
لرزش ماشین و نشانه ای از آیینه شدن دیسک ترمز
علت لرزش ماشین هنگام استارت زدن می‌تواند به دلیل آیینه شدن دیسک ترمز باشد. اگر وقتی ترمز را فشار می‌دهید، ماشین شما بیشتر می‌لرزد و به دنبال علت لرزش ماشین خود هستید باید بدانید که احتمالاً مشکل در روتورهای ترمز است. روتور ترمز جزء دیسکی شکل سیستم‌های ترمز دیسکی مدرن است. این قسمت مسئول اعمال فشار به لنت‌های ترمز است که با چرخ‌های شما تماس می‌گیرند و سرعت ماشین شما را کاهش می‌دهند. اگر روتور به شدت مورد استفاده قرار گیرد یا لنت ترمز خود را مرتباً تعویض نکنید ممکن است خم شده و منحرف شود. در اصل، یک ناحیه خاص از روتور بیش از حد گرم می‌شود و تغییر شکل می‌دهد. این عمل می‌تواند علت لرزش ماشین هنگام استارت زدن یا لرزش ماشین در حالت ایستاده باشد.
وقتی این اتفاق می‌افتد، کالیپرها و لنت‌های ترمز شما نمی‌توانند چسبندگی مناسبی روی روتور ترمز بگیرند که باعث ایجاد لرزش ماشین درجا می‌شود. معمولاً فقط هنگام توقف یا اعمال ترمز احساس می‌شود. اگر فکر می‌کنید ماشین شما دچار لرزش ماشین در حالت ایستاده یا مشکل لرزش ماشین درجا را دارد فوراً به تعمیرکار مراجعه کنید تا از آسیب بیشتر به روتورهای ترمز خود جلوگیری کنید.
همچنین بخوانید: صدای سایش هنگام ترمز
در صورت آیینه شدن دیسک ترمز چه‌کار باید بکنید؟
به‌محض اینکه احساس کردید پدال ترمز اسفنجی شده ممکن است ده ثانیه زمان داشته باشید تا مایع کاملاً بجوشد و قدرت ترمزگیری را از دست دهید. بلافاصله دنده‌ها را تعویض کنید تا وسیله نقلیه شما همچنان دورهای خود را زیر خط قرمز حفظ کند با این کار حداکثر قدرت ترمز را از موتور دریافت می‌کنید.
اگر این مورد کار نکرد، ممکن است لازم باشد به دنبال خروجی‌های خارج از جاده باشید. جاده‌های فرعی که به سمت سربالایی می‌روند و گرانش را به سمت شما می‌آورند بهتر هستند به شرطی که خیلی سریع پیش نروید. شما می‌خواهید سعی کنید از برخورد با وسیله نقلیه دیگری جلوگیری کنید؛ زیرا ممکن است به سرنشینان آن آسیب برسانید یا آن را از جاده خارج کنید. آیینه شدن دیسک ترمز بعضی اوقات خطرناک‌تر از هر تصادفی هستند.
همچنین بخوانید: زمان تعویض دیسک ترمز
گاهی اوقات می‌توان از ویژگی‌های طبیعی برای کمک به توقف خودرو استفاده کرد به‌ویژه پرچین‌ها و بوته‌ها آنها باعث آسیب سطحی می‌شوند و بهتر از تصادف فاجعه‌بار هستند. پیچیدن سرعت را کاهش می‌دهد؛ زیرا مقداری از انرژی در تغییر جهت مصرف می‌شود. همچنین به این معنی است که (از لحاظ نظری) پیچیدن می‌تواند سرعت شما را کاهش دهد؛ اما این کار هم بسیار خطرناک است و موجب می‌شود کنترل خود را به‌راحتی از دست بدهید به‌خصوص اگر راننده ماشین سنگین باشید. آیینه شدن دیسک ترمز باعث خسارات جبران ناپذیری برای شما خواهد بود.
اگر این خطر وجود داشته باشد که با راننده دیگری برخورد داشته باشید یا خطر سقوط از پرتگاه شما را تهدید می‌کند باید جسم محکم‌تری پیدا کنید تا متوقف شوید؛ پس به دنبال یک جسم محکم باشید که در برابر ضربه وسیله نقلیه شما مقاومت کنند. اگر فقط شما در وسیله نقلیه هستید سمت سرنشین را هدف بگیرید تا به جسم ضربه بزند و خطر برای شما کاهش یابد.
اگر موفق شدید خودرو خود را بدون آسیب متوقف کنید به‌خاطر داشته باشید که اجزای ترمز در داغ‌ترین حالت داغ 600 درجه سانتیگراد هستند. این دماها می‌توانند درپوش‌های هاب را ذوب کرده و روتورهای ترمز را منحرف کنند که باعث ترک‌خوردگی آن می‌شود. برای جلوگیری از این نوع آسیب سعی کنید به حرکت ادامه دهید؛ اما مطمئن شوید که کنترل خود را از دست نخواهید داد سفر در سربالایی ایمن‌تر است. درنهایت ایمن‌ترین راه در مواجه با آینه شدن دیسک ترمز چک آپ دورهای و درنظرگرفتن تمام نکات ایمنی که در این عنوان بحث کردیم است.
